Jaka demokracja?

Wprowadzenie

Aby móc zacząć mówić o demokracji, należy najpierw uporządkować samo pojęcie. Jest ono zmienne w historii, a także w każdej subiektywnej perspektywie. Jednym słowem – są różne demokracje, lub jest jedna demokracja, ale widziana jako zmienny w czasie system. Na potrzebę tej pracy autor przyjmuje perspektywę, iż demokracja jest to system dążący do doskonałości w procesie społecznego uzgadniania i tworzenia kolejnych, ulepszonych instytucji demokracji.

Podstawowy spór teoretyczny na temat demokracji dotyczy jej charakteru – czy powinna być raczej przedstawicielska – pośrednia, czy bezpośrednia – uczestnicząca (Saward, 2003). W pracy po krótce oceniam aktualne dokumenty rządowe dotyczące polityki tworzenia społeczeństwa obywatelskiego, a także rozważam problem skali demokracji. Podzielam ogólne założenie, że skoro uczestniczenie w sprawowaniu władzy wiążące się z ponoszeniem odpowiedzialności społecznej za swoje postępowanie przynosi pozytywne efekty wychowawcze i edukacyjne, należy się spodziewać, iż zwiększenie uczestnictwa obywatelskiego (powszechnie określanego mianem aktywności obywatelskiej) może przynieść pożądane przez wszystkich efekty poprawy życia w społeczeństwie. Ten wymiar może być realizowany jedynie w małej – bezpośredniej skali, od wsi do miasta średniej wielkości lub dzielnicy większego miasta, ze względu na możliwość identyfikacji z kontekstem przestrzennym, w którym każdy z nas żyje na co dzień i który każdemu z nas w jakiś sposób doskwiera wywołując żywe zainteresowanie sprawami dzielnicy/miasta.

To założenie wiąże pojęcie demokracji, która w sferze teoretycznej jest tylko abstrakcyjnym systemem, z fizyczną przestrzenią, miejscem, w którym demokracja ma się realizować. Przede wszystkim w rozdziale 1.2 - będącym esejem magisterskim - przedstawione zostaną rozważania na temat środków przestrzennych najlepiej realizujących idee demokracji w przestrzeni miejskiej.

W warstwie projektowej kluczowe będzie zwrócenie uwagi na urządzenie przestrzeni publicznej oraz środki architektoniczne pozwalające odróżnić przestrzeń wspólną od przestrzeni prywatnej, a także wyróżnić tę wybraną przestrzeń wspólną, jako przeznaczoną specyficznie do realizowania postulatów demokracji uczestniczącej – przekształcenie jej w „maszynę do robienia zdarzeń”.